Odczuwanie bólu jest odczuciem subiektywnym, które może różnić się u poszczególnych osób, ale ma obiektywne korzenie, związane z głęboką reakcją ewolucyjną. Ból odzwierciedla uszkodzenia organizmu, zarówno rzeczywiste, jak i postrzegane. W rzeczywistości stan psychiczny jednostki może znacząco wpływać na odczuwanie bólu, przy czym pacjenci psychiatryczni często wykazują zwiększoną percepcję bólu. W związku z tym dokładne zdiagnozowanie bólu okazało się trudne, co prowadzi do stosowania leków, takich jak opioidy, częściej niż do zwykłego radzenia sobie z nim.
Aktualne testy diagnostyczne do rozpoznawania bólu
Istnieje wiele testów diagnostycznych mających pomóc w znalezieniu przyczyny bólu, jednak okazało się, że trudno jest zdiagnozować ból, zwłaszcza przewlekły, za pomocą badań laboratoryjnych i diagnostycznych. Oznacza to, że postawienie diagnozy jest często długotrwałym procesem. Wynika to częściowo z wieloaspektowej przyczyny, która wiąże się z interakcją układu nerwowego i mózgu, a także może mieć podłoże fizyczne i emocjonalne. Chociaż nie istnieje jeden test na ból, diagnozowanie bólu można przeprowadzić za pomocą badań obrazowych i badań nerwów. Niektóre z najczęściej stosowanych obecnie badań obrazowych to:
- RTG: Radiografia jest wykorzystywana do badania układu kostnego pacjenta i poszukiwania wszelkich nieprawidłowości. Jednym z najczęstszych źródeł bólu związanego z kośćmi jest choroba zwyrodnieniowa stawów. Choroba ta może być szczególnie widoczna w przypadku kolan i innych stawów.
- Tomografia komputerowa: Tomografia komputerowa jest stosowana nie tylko do obrazowania kości, ale także tkanek miękkich. Za jej pomocą można uwidocznić przepukliny krążków międzykręgowych i określić, czy nie wpływają one na nerw rdzeniowy lub rdzeń kręgowy.
- MRI: Rezonans magnetyczny wykorzystuje pola magnetyczne do uzyskiwania obrazów o wysokiej rozdzielczości kości i tkanek miękkich. Rezonans magnetyczny pozwala określić, czy ból dolnej części pleców jest spowodowany czymś więcej niż tylko napięciem mięśni, a także potwierdzić wyniki badania neurologicznego, w tym ewentualne uszkodzenia nerwów.
Przyczyna bólu pacjenta może nie być łatwo widoczna w tych badaniach obrazowych. W związku z tym można również przeprowadzić badania nerwów w celu określenia funkcjonalności układu nerwowego.
- Elektromiografia: Badanie to mierzy reakcję mięśni na sygnały nerwowe. Jeśli nerwy zostały w jakikolwiek sposób uszkodzone, mięśnie nie zareagują prawidłowo, co oznacza, że mogą nie otrzymywać jasnych komunikatów.
- Szybkość przewodzenia nerwów: To badanie nerwów określa prędkość, z jaką sygnały przemieszczają się wzdłuż nerwów. Spowolnione sygnały są wyraźną oznaką uszkodzonych nerwów.
- Ilościowe badanie czucia: Obejmuje kilka różnych testów. Pozwala ocenić, w jakim stopniu pacjent reaguje na różne bodźce zmysłowe, takie jak ból i zmiany temperatury.
W niektórych przypadkach konieczne jest także wykonanie badań krwi. Można je wykorzystać do wykrycia chorób, które mogą powodować ból, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, lub do sprawdzenia poziomu stanu zapalnego w organizmie. Ponadto, w jednym z ostatnich artykułów naukowych stwierdzono, że opracowano "prototyp badania krwi, które może obiektywnie informować lekarzy o tym, czy pacjent odczuwa ból i jak silny jest ten ból".1
Nowe biomarkery diagnostyczne
Biorąc pod uwagę subiektywny charakter bólu, klinicyści poszukują bardziej obiektywnej miary bólu, którą mogliby wykorzystać do dokładnego diagnozowania pacjentów. Doprowadziło to do podjęcia przez różnych badaczy prób zidentyfikowania pewnych biomarkerów bólu we krwi, które można wykorzystać do określenia, czy pacjent odczuwa ból, a także jego prawdopodobnego natężenia. Badania te zwykle obejmują duże kohorty, w których analizuje się profile ekspresji genów u pacjentów z samoistnie zgłaszanymi niskimi i wysokimi stanami bólowymi.1
Biomarkery stały się istotnymi narzędziami w różnych schorzeniach, w których subiektywna samoopisowa ocena okazała się niewiarygodna. Zastosowanie biomarkerów w diagnostyce bólu jest dodatkowo uzasadnione faktem, że zwykle nie jest możliwe wykonanie biopsji tkanek mózgu lub ośrodków rdzeniowych. Biomarkery krwi, które są o wiele bardziej dostępne, mogą służyć jako "płynna biopsja". Analizując ekspresję genów u tych pacjentów, badacze mogą określić wiele wariantów genetycznych i wpływów środowiskowych, które mogą być przyczyną bólu. Obejmuje to biomarkery o zwiększonej ekspresji (geny przypuszczalnego ryzyka) i zmniejszonej ekspresji (geny ochronne).
Niektóre z dotychczas poznanych nowych biomarkerów diagnostycznych, które mogą być skorelowane z bólem, to MFAP3, GNG7, CNTN1, LY9, CCDC144B i GBP1. GNG7 (G protein subunit gamma 7) okazał się silnym predyktorem przyszłych wizyt na pogotowiu związanych z bólem, podczas gdy CNTN1 (contactin-1) był bardziej związany z natężeniem bólu, przy czym silny ból wiązał się ze zmniejszoną ekspresją genu, co wskazuje na to, że CNTN1 jest genem tłumiącym ból. Większość biomarkerów wykazała uniwersalne działanie, niezależnie od płci i rozpoznania. Jednak niektóre geny wykazywały większą korelację u określonej płci. Na przykład CNTN1 był związany z bólem przewlekłym u kobiet, podczas gdy LY9 (antygen limfocytowy 9) i MFAP3 (glikoproteina 3 związana z mikrofibrylami) były związane z zespołem stresu pourazowego (PTSD) u mężczyzn. Niektóre ze zidentyfikowanych biomarkerów są już celem istniejących terapii lekowych.
Recepty na opioidy i ból przewlekły
Zastosowanie biomarkerów do diagnozowania bólu u pacjenta, a także jego nasilenia, pozwoli lekarzom na prowadzenie leczenia w bardziej obiektywny, wymierny sposób. Nadmierne przepisywanie leków przeciwbólowych, zwłaszcza opioidów, wynikało częściowo z faktu, że nie było obiektywnej miary tego, czy ktoś cierpi z powodu bólu lub jak silny jest jego ból.1 Gdy pacjent skarżył się na ból, po prostu przepisywano mu opioidy, aby złagodzić objawy. Zamiast tego, biomarkery mogą pomóc w spersonalizowaniu leczenia bólu. Pewne profile biomarkerów można dopasować do konkretnych terapii lekowych, a także do związków naturalnych, co poprawi wyniki leczenia pacjentów i wyeliminuje uzależnienie związane ze stosowaniem opioidów.
W przypadku wielu spośród zidentyfikowanych biomarkerów zidentyfikowano już związki nieopioidowe jako opcję leczenia, w tym takie, które są stosowane od dziesięcioleci w leczeniu innych schorzeń. Dzięki temu lekarze będą mogli przepisywać leki lepiej dostosowane do indywidualnych potrzeb danej osoby, optymalizując korzyści płynące z ich stosowania i minimalizując potencjalne szkody. Zwiększy to także liczbę opcji dostępnych dla lekarzy i wyeliminuje uniwersalne podejście, które doprowadziło do kryzysu opioidowego.
Co więcej, biomarkery mogą również pomóc w przewidywaniu, czy u danej osoby występuje przewlekły, długotrwały ból, co może skutkować wizytami na izbie przyjęć w przyszłości. Zidentyfikowano już biomarkery, które występują częściej u mężczyzn i kobiet, a naukowcy mają nadzieję, że uda się zidentyfikować kolejne biomarkery, które można powiązać z konkretnymi przyczynami bólu, takimi jak bóle głowy, migreny, fibromialgia itd.
LabTAG firmy GA International jest wiodącym producentem wysokowydajnych etykiet specjalistycznychoraz dostawcą rozwiązań identyfikacyjnych stosowanych w laboratoriach badawczych i medycznych, a także w instytucjach opieki zdrowotnej.
Referencje:
- Towards precision medicine for pain: diagnostic biomarkers and repurposed drugs. A. B. Niculescu, H. Le-Niculescu, D. F. Levey, K. Roseberry, K. C. Soe, J. Rogers, F. Khan, T. Jones, S. Judd, M. A. McCormick, A. R. Wessel, A. Williams, S. M. Kurian, F. A. White. Molecular Psychiatry (2019) 24:501-522
